مقالات
نقاشی سنتی
آثار هنری طراحی و نقاشی سنتی دارای سه جزء طرح، نقش و رنگ بوده که به تناسب ویژگی و کاربرد خاص آن با یکدیگر تفاوت دارند.
یکی از عوامل طرح، ترکیب و ساختار آن است. هندسه و تناسبات اجزای اثر در طراحی و نقاشی سنتی ایرانی اهمیت فراوانی دارد.
ساختار هندسی گاه پنهان است و عناصر و اشکال را دربر می‌گیرد و لذا به راحتی قابل مشاهده نیست.
در این نوع ساختار هنرمند اجزا و عناصر را در محل تلاقی شکل‌های هندسی و با گردش‌های موزون و حلزونی پنهان قرار می‌دهد.
گاهی نیز ساختار هندسی آشکار و مشخصی می‌باشد : ترکیب‌هایی مانند لجک و ترنج، محرابی، ترنجی و مکرر از این قبیل است.
روش تولید طراحی سنتی
ابزار و وسایل :مهم ترین ابزار مورد نیاز طراحی ستی انواع مداد، قلم مو و ابزار اندازه گیری و خط کشی است
مواد و مصالح: کاغذ ماده‌ی اصلی مصرفی در این هنر به شمار می‌رود. اما بر زمینه‌های آثار مختلف، صنایع دستی که از مواد گوناگونی تشکیل شده‌اند نیز اجرا می‌شود.
مراحل تولید: اجرای طراحی سنتی مراحل مختلفی ندارد. در طراحی سنتی نوع کار تنها به مهارت طراح و روشی اجرای آن بستگی دارد.
مکتب بغدادی:
در دوران حضور اسلام در این کشور از نقاشی و نگار گری به منظور کتاب آرایی استفاده می شد و با رنگ آمیزی ها و تزیین هایی همراه می شد. همین امر از مهم ترین عوامل پیشرفت هنر نقاشی به شمار می رود. اولین نقاشی های دوران اسلامی به نام مکتب بغدادی شهرت دارد که پس از روی کار آمدن عباسیان و پایتخت قرار گرفتن بغداد با این نام شهرت پیدا کرد. در این مکتب به کشیدن حیوانات و تصاویر داستان محور پرداخته می شد، در رنگ آمیزی نیز از رنگ های بدیعی استفاده می شد.
حمله مغول به ایران و تاثیر آن بر سبک نقاشی ایرانی:
با هجوم مغول ها مکتبی دیگر شکل گرفت. گرچه نقاشی آنها تحت تاثیر فرهنگ چینی و مغول به صورت طرح های خشک بود، پس از ورود به ایران و آشنایی با سبک هنر ایرانی به این هنر علاقه مند شدند. با گذر زمان نقاشان ایرانی از طرح ها و آثار هنرمندان چینی و مغول تاثیر گرفت و در رنگ آمیزی ها نیز از سبک های رنگ ایرانی استفاده می شد. همچنین هنرمندان مغول نیز تحت تاثیر سبک های نقاشی ایرانی آثار خود را به تصویر کشیدند. حمله مغول ها موجب از بین رفتن آثار بسیاری از هنرمندان آن دوران شد. پس از مرگ چنگیز خان وارثان او که تحت تاثیر هنر ایرانی بودند هنرمندان مغول را به پایتخت ها و مراکزی که نقاشان بزرگ حضور داشتند فرستادند تا این هنر را به خوبی آموزش ببینند. خواجه رشید الدین با تاسیس مرکزی علمی و هنری به نام ربع رشیدی در شهر تبریز هنرمندان را به این مرکز جذب نمودند و کتابی به نام تاریخ رشیدی را نوشته که با نقاشی های متعددی تزیین نموده اند. نقاشی های ترسیم شده از تنوع رنگی بالایی برخوردار بوده و طرح ها نیز با دقت بسیار بالایی ترسیم شده بودند و نسبت به آثار دوران سلجوقی پیشرفت خوبی داشتند. بیشتر آثار این کتاب منشا چینی داشته و از عناصری چون ابر، آسمان، کوه و پرندگان و … استفاده شده است.
مکتب هرات یا شیرازی:
همین دوران در شیراز مکتبی که کمتر تحت تاثیر آثار چینی بود با نام مکتب شیرازی شکل گرفت. این سبک را حاصل فعالیت های هنرمندان در دوران تیموری می دانند. بسیار از اهل هنر معتقد هستند هنر ایرانی در دوران تیموری به اوج خود رسیده و از سبک چینی مجزا شد. رنگ آمیزی این دوران بسیار قوی تر از گذشته است. از مهم ترین اتفاقات هنری این دوران می توان به نوشته شدن نام نقاشان در زیر آثارشان اشاره کرد که نشانه های رشد این هنر بود. از این دوران به نام مکتب هرات نیز نام می برند. کمال الدین بهزاد از معروف ترین این نقاشان است که زحمات بسیاری کشید. او شکل نقاشی سنتی و درباری را تغییر داد و موضوعات مختلف نقاشی از جمله زندگی روزانه مردم را موضوع نقاشی خود قرار داد، آثار بهزاد به طوری بر روی هنر نقاشی تاثیر گذاشته بود که نقاشان و آثار کشور های هند و ترکیه تحت این تاثیر قرار گرفته بودند.
مکتب سقاخانه:
در همین دوران گروهی تحت عنوان مکتب سقاخانه شروع به فعالیت نمودند. آنها به دنبال استفاده از عناصر سنتی بوده و با تقلید در آثارشان مخالف بودند. این سبک به علت استفاده از رنگ ها و ارتباط با فرهنگ ایرانی، پیوند عمیقی با نقاشی اصیل ایرانی گذشته داشت. با پیشرفت هنرمندان در این سبک شاهد آثاری بودیم که تشخیص خط یا نقاشی بودن آن دشوار بود و بیننده به سختی می توانست آن را تشخیص دهد. هنرمندان این طرح ها با ترکیب علائمی چون صور هندسی، پنجه، علوم و ترکیب رنگ ها با یکدیگر آثار خارق العاده ای ترسیم می نمودند.
نقاشی ایرانی همچنان طرفداران بسیاری در جهان دارد و هنرمندان ایرانی با توجه به این سبک ها آثاری ماندگار از خود خلق نموده اند که به نگهداری آثار اصیل و قدیمی در موزه ها ایران و سایر قسمت های جهان می پردازند.
