مقالات
کالیگرافی
واژهی کالیگرافی (Calligraphy) به معنای هنر زیبانویسی است. این واژه ریشهی یونانی دارد و از دو بخش کالوس (kallos) به معنی زیبا و گرافاین (graphein) به معنی نوشتن تشکیل شده است. واژهی کالیگرافی به دانش درستنویسی شکل کلمات نیز گفته میشود.
کالیگرافی بیش از ۳هزار سال قدمت دارد. شاید بتوان تولد این هنر را با برخورد اولین جوهر به کاغذ پوستی مصادف دانست. بسیاری اولین کالیگرافی را متعلق به چینیها میدانند و بسیاری دیگر معتقدند که رومیها مخترع این سبک نوشتاری بودهاند
هنر کالیگرافی
کالیگرافی یا خوشنویسی، نوعی هنر بصری است که با نوشتار در ارتباط است. حروف و کلمات در کالیگرافی به کمک ابزارهای سر پهن یا قلممو بهشکلی هنرمندانه روی کاغذ میآیند. به بیان دیگر، کالیگرافی هنر نوشتن حروف و کلمات، به شیوهای ابرازگر، هماهنگ و ماهرانه است.
انواع و سبک های کالیگرافی
این هنر به طور کلی به دو نوع کلاسیک و مدرن تقسیم میشود. کالیگرافی کلاسیک به سبک قدیمی و سنتی این هنر اشاره دارد که هنر خوشنویسی قدیمی همچون خط نستعلیق را شامل میشود. اما کالیگرافی مدرن، تلفیقی از ویژگیها و سبکهای امروزی است که نوع جدیدی از این هنر را پدید آوردهاند.
سبکهای مختلف کالیگرافی
در مطالعه تعریف کالیگرافی، اشاره شده است که هر منطقه در جهان دارای سبک و شکل خاص خود در کالیگرافی است. در ادامه، قصد داریم به شما چند نمونه از معروفترین سبکهای کالیگرافی را معرفی کنیم
کالیگرافی غربی
در کالیگرافی غربی یا خوشنویسی به سبک غربی، برای نوشتن کلمات عموماً از قلم شیب استفاده میشود. خط کارولینگین، خط انگلیسی، خط ایتالیک و خط رومی از جمله خطوط مورد استفاده در این سبک هستند. لازم به ذکر است که سری قلم شیب بسته به نوع خط مورد استفاده متغیر است
کالیگرافی شرقی
ابزار خوشنویسی به سبک شرقی به عنوان “چهار گنجینه یادگیری” شناخته میشود. این چهار گنجینه شامل قلمو (قلم نوشتن)، جوهر، کاغذ و جوهردان است. تنوع خطوط در کالیگرافی شرقی به نوع و اندازه آنها وابسته است. در کالیگرافی شرقی، توجه ویژهای به ظاهر حروف داده میشود و این باعث شده است که نوشتههای شرقی با سبکهای دیگر متفاوت باشند
کالیگرافی اسلامی:
کالیگرافی اسلامی یکی از متفاوت ترین سبک های کالیگرافی است که با نام خوشنویسی عربی شناخته میشود. در این سبک کالیگرافی حالتی معنوی ایجاد میشود که مطابق با هنر اسلامی میباشد. برای نوشتن قرآن از این هنر خوشنویسی استفاده میشود. خط نسخ و خط کوفی از معروف ترین خط ها در این سبک میباشند.
اصول کالیگرافی:
در هنر کالیگرافی، خلاقیت حرف اول را میزند و محدودیت چندانی نیز برای پردازش ایده های بدیع و نمایش آن ها وجود ندارد. اما به هنرمندان توصیه می شود تا با در نظر داشتن چند اصل کلی، به کیفیت آثار خود افزوده و هنر خود را بیش از پیش نمایان سازند.
انتخاب رنگ مناسب:
آنچه در بدو امر توجه مخاطب را به خود جلب می نماید، رنگ های به کار رفته در یک اثر هنری است. کاربرد رنگ می تواند نسبت به محتوای نوشته و سبک کار متفاوت باشد و در برانگیختن احساسات مورد نظر هنرمند، موثر واقع گردد.
اما آنچه بیش از همه باید مورد توجه قرار گیرد، اهمیت ترکیب هنرمندانه و متناسب رنگ هاست. به نحوی که تماشای آن، ذوق هنری افراد را بیدار سازد و زیبایی اثر را دو چندان جلوه دهد.
همچنین طیف رنگ های انتخابی باید با زمینه و سبک و سیاق کلی اثر نیز سازگاری داشته باشد.
توجه به ابعاد در کالیگرافی:
نوشته ها نباید بیش از حد بزرگ یا بیش از حد کوچک به نظر برسند. به علاوه در صورت استفاده از واژگان و جملاتی در ابعاد و اندازه های متفاوت، بسیار مهم است که ترکیب آن ها در کنار یکدیگر، از نظر هندسی، هارمونیک و زیبا باشد.
در این بین، توجه به اصول روانشناختی و بازی با ذهن مخاطب نیز به جذابیت کالیگرافی شما می افزاید.
تناسب میان موضوع و سبک:
وجود همخوانی میان محتوایی که قرار است سوژه کالیگرافی شما باشد و سبکی که برای تزئین و زیباسازی آن انتخاب نموده اید، از اهمیت بالایی برخوردار است. مثلا بهتر است نوشته ها و متون کهن، با سبک های سنتی و نوشته های متأخرتر، با سبک های مدرن به نمایش درآیند.
البته بر هم زدن این قواعد در صورت کاربرد هوشمندانه خلاقیت و تلفیق ویژگی های چندین سبک، می تواند به خلق اثری جذاب و متفاوت منجر گردد.
تناسب میان سبک انتخابی و کاربرد اثر:
هنگام انتخاب سبک مناسب برای کالیگرافی، بهتر است کاربرد نهایی اثر را نیز در نظر داشته باشید و متناسب با آن و همچنین جامعه هدف، در خصوص تعیین بهترین سبک، رنگ، طرح و… تصمیم گیری نمایید.
کاربرد کالیگرافی
حال که فهمیدیم کالیگرافی چیست و با سبکهای مختلف آن آشنا شدیم، به بررسی کاربرد این هنر اصیل میپردازیم. کالیگرافی را میتوان در زمینههای مختلف به کار برد و از طریق آن بر زیبایی آثار خود افزود. در قسمت زیر به مهمترین موارد استفاده از کالیگرافی اشاره کردهایم:
استفاده از کالیگرافی در دکوراسیون داخلی:
کالیگرافی کاربردهای گستردهای در طراحی دکوراسیون داخلی دارد و از آن میتوان در قسمتهای مختلفی استفاده کرد. بنابراین، نقش کالیگرافی در دکوراسیون داخلی بسیار وسیع و تأثیرگذار است. از این هنر میتوان در طراحی کاغذدیواری، مبلمان، لوستر و سایر عناصر دکوراتیو منزل استفاده کرد.
استفاده از کالیگرافی در طراحی لوگو تبلیغاتی:
طراحی لوگو تبلیغاتی با استفاده از دو روش کالیگرافی و تایپوگرافی انجام میگیرد. کالیگرافی، روشی سنتی است که طراحان به صورت دستی و غیر نرمافزاری به طراحی لوگو میپردازند؛ اما تایپوگرافی، روشی دیجیتالی است. به هر حال، با کالیگرافی میتوان لوگوهای خاص و زیبایی را برای برندهای مختلف طراحی کرد.
استفاده از کالیگرافی در طراحی طلا و بدلیجات:
نوشتهها و اشکال طلا و بدلیجات را میتوان با کمک کالیگرافی بسیار زیبا و هنری کرد. به همین خاطر، کالیگرافی تبدیل به یکی از هنرهای رایج در دنیای جواهرسازی شده است. ضمن اینکه انجام کالیگرافی به دو روش دستی و نرمافزاری قابل انجام است.
استفاده از کالیگرافی در صنعت مد و فشن:
صنعت مد و فشن شامل طراحی لباس، کفش و انواع وسایل پوششی میشود. طراحان مد و فشن از هنرهای مختلفی جهت طراحی کارهای خود استفاده میکنند که کالیگرافی یکی از آنها است. با اعمال این هنر در پوشاک میتوان باعث خاص شدن آنها شد و فرهنگ حاکم بر منطقه خود را نیز در آنها اعمال کرد.
کالیگرافی از گذشته تا به امروز
تا اینجا متوجه شدیم که خطاطی چیزی بیشتر از زیبانویسی است. از گذشته تا کنون، خطاطان زیادی، خطوط بسیاری را ابداع کردند که هرکدام از آنها، بسته بهسرعت نوشتار، ظرافت و یا درشتی حروفشان، خوانا بودن و یا متراکم بودن، کاربرد و جایگاه ویژه خود را به دست آوردهاند. هرکدام از سبکهای نوشتاری، مدلی از کالیگرافی را شکل داده است. خطوط ابداع شده در ابتدا تنها برای نوشتن متون اسلامی و مکاتبات سیاسی به کار برده میشد. با گذر زمان و نیاز هرچه بیشتر به نوشتار، کاتبان مجبور بودند تا سرعت نوشتار خود را بالا ببرند. همین امر باعث شد سبکی برای کالیگرافی ابداع شود تا مکاتب بدون برداشتن دست خود از روی کاغذ، میزان بیشتری از حروف را بنویسد. این امر علاوه بر سریع کردن نوشتار، باعث شد تا خواندن حروف سختتر شود.
